“We kunnen nu de juiste wegen bewandelen”
Van 8 tot 15 september is het de 'Week van lezen en schrijven'. Daarom delen we deze week ervaringen vanuit enkele van onze scholen op het gebied van taalontwikkeling. Iedere school krijgt te maken met leerlingen die specifieke leerbehoeften hebben. De Arjen Roelofsskoalle in Hijum ondersteunt een aantal leerlingen waarbij een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is geconstateerd. Hoe pakt de school dit aan? Een tweegesprek met intern begeleider Ingrid Klumper en directeur Johanna Hooiveld.
Een taalontwikkelingsstoornis is iets anders dan taalachterstand, benadrukt Ingrid. “Een taalachterstand kan ontstaan als een kind de moedertaal weinig hoort of spreekt. Door meer taalaanbod haalt het kind de achterstand vaak weer in. Bij een taalontwikkelingsstoornis is er meer aan de hand. Er is iets mis met het aangeboren vermogen om taal te leren, een neurologische aandoening. Meer aanbod van taal is geen oplossing. Er is specialistische behandeling nodig.”
Een aantal jaren geleden kreeg de school voor het eerst te maken met deze situatie. Ingrid: “Een nieuwe leerling had de diagnose en als intern begeleider was ik betrokken bij de ondersteuning. Voor deze leerling is besloten om een traject te starten met behulp van Kentalis. Dit is een landelijk expertisecentrum voor taal- en spraakstoornissen.” Johanna: “Op zo'n moment kom je in aanraking met veel expertise. Dankzij de ondersteuning van Kentalis kwamen we er vervolgens achter dat er meer kinderen met een TOS op onze school rondliepen.”
"Dankzij de ondersteuning van Kentalis kwamen we erachter dat er meer kinderen met een TOS op onze school rondliepen"
Wat is een TOS?
Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is een neurocognitieve ontwikkelingsstoornis. Dit betekent dat taal in de hersenen minder goed wordt verwerkt. Een kind met een TOS heeft bijvoorbeeld grote moeite met praten of met het begrijpen van taal. De taal- en spraakontwikkeling verloopt hierdoor anders dan bij leeftijdsgenoten (bron: Koninklijke Kentalis)
Zorgvuldig traject
Een correcte diagnose vergt een zorgvuldig traject. Ingrid Klumper vertelt hierover: “Een consultatiebureau constateert of er sprake is van een TOS. Als school worden wij hiervan op de hoogte gebracht. Vervolgens kijken we samen met Kentalis wat we voor die leerling kunnen doen. Er vindt een intake plaats met ouders om de juiste
route te bepalen. Dit wordt vertaald naar een arrangement. Daarna beoordeelt een commissie van toelating of daadwerkelijk een traject nodig is. Bij groen licht wordt vanuit Kentalis een ambulant begeleider ingeschakeld. Hij of zij begeleidt het kind en ondersteunt de leerkrachten.
Arrangement
Een arrangement duurt twee jaar. Ieder jaar vindt er een start-, evaluatie- en eindevaluatiegesprek plaats tussen ouders, leerkrachten en de ambulant begeleider. Op basis van deze gesprekken wordt mede bepaald of het traject eventueel met één schooljaar wordt verlengd. Johanna: “Een arrangement kan ook worden meegenomen naar een volgende school, mocht het kind ergens anders naar school gaan.”
Positief resultaat
De leerkrachten van de Arjen Roelofsskoalle weten ook hoe ze om moeten gaan met leerlingen die een taalontwikkelingsstoornis hebben. Ingrid: “Een kind met een TOS begeleiden vraagt veel maatwerk van de leerkracht. Je moet in heel gemakkelijke taal communiceren met de kinderen, anders begrijpen ze je niet. Het helpt enorm om dingen visueel te maken, net als herhalen en veel voorlezen. Sommige kinderen hebben ook veel baat bij het leren van klankgebaren bij letters. Als leerkracht is het belangrijk om steeds te kijken wat past bij een bepaald kind.”
"Bij deze groep kinderen moet je als leerkracht goed kijken naar testuitslagen"
Het is geen geheim dat taal ook van invloed is op andere vakken. "Bij deze groep kinderen moet je als leerkracht goed kijken naar testuitslagen," vertelt Johanna. "Een intern begeleider moet hier een goede analyse van maken.” Deze inspanning heeft op de Arjen Roelofsskoalle een positief resultaat. Ingrid: “Ondanks de extra begeleiding draaien deze kinderen gewoon mee met het reguliere lesprogramma. Daar zijn we trots op.”
Wegwijs
De samenwerking met Kentalis levert de school veel op. “Kentalis heeft ons wegwijs gemaakt in de wereld van taalontwikkelingsstoornissen. We merken in ons team dat we beter zijn geworden in het signaleren van de stoornis”, aldus Ingrid. Johanna is het hier mee eens. Ze vertelt: “We kunnen nu de juiste wegen bewandelen. Dat vertaalt zich naar een breed en goed aanbod. Op onze school bieden we ondersteuning op verschillende manieren. We werken samen met logopedie, Kentalis wordt ingeschakeld én onze leerkrachten hebben de benodigde expertise. Zo begeleidt de onderwijsassistent de kinderen bij het project Bouw!”
Ingrid haakt hierop in: “Met dit leesproject zijn kinderen op een mooie manier met taal bezig. Ze horen taal en worden aangemoedigd om die taal met de leerkracht te spreken. De leerkracht geeft altijd het goede voorbeeld, maar wijst hierbij nooit met de vinger.”
Thuis voelen
De school in Hijum staat inmiddels bekend om haar expertise rondom taalontwikkelingsstoornissen bij jonge kinderen. Johanna: “De afgelopen jaren mochten we een aantal kinderen met een TOS op onze school verwelkomen.
"De kinderen voelen zich thuis op onze school. Ze worden hier geaccepteerd zoals ze zijn, ook door andere leerlingen"
Je kunt eigenlijk wel zeggen dat we als school gespecialiseerd zijn in de begeleiding van deze doelgroep. Wat ik vooral mooi vind om te zien, is dat deze kinderen zich thuis voelen op onze school. Ze worden hier geaccepteerd zoals ze zijn, ook door andere kinderen. Dat is fantastisch!”